Vaak lees ik dat stikstof in relatie tot #Natura2000 een recent en kunstmatig gefabriceerd probleem is, en dat het allemaal wel meevalt. Voor die mensen het volgende.
Net afgestudeerd, en op basis van mijn afstudeerscriptie, publiceerde ik, met steun en betrokkenheid van professor A. Piersma van de University of Groningen, mijn eerste boek, getiteld “Beschermde Reservaten?”, in Nederlandse Geografische Studies.
Het was 1987. Het boek ging over de onhoudbaarheid van het model van reservaatvorming zonder expliciete aandacht voor de omgeving van natuurgebieden.
De conclusie was dat externe invloeden van met name #stikstof en #ontwatering zullen leiden tot een onaanvaardbare aantasting van de meeste reservaten.
De aanbeveling was simpel in essentie: “geen scheiding zonder verweving”. Met andere woorden, de landbouwbedrijfsvoering in de omgeving van reservaten dient te worden afgestemd op de kwetsbaarheid van natuurgebieden. Met maatwerk.
Het boek is 35 jaar oud, maar het heeft nog nauwelijks aan actualiteit verloren. De problemen zijn alleen maar groter geworden.
In mijn eerste functie bij het ministerie van LNV was ik verantwoordelijk voor het aanwijzen van natuurgebieden onder de Natuurbeschermingswet en ook onder internationale verdragen, in het bijzonder de Ramsar Conventie (wetlands van internationale betekenis). In mijn eerste jaar schreef ik een beleidsnotitie over de externe werking van de Natuurbeschermingswet, een erg beladen thema in die dagen.
Later werd ik verantwoordelijk voor de coördinatie van EU Natuurbeleid, en in die functie was ik nauw betrokken bij de onderhandelingen over de EU Habitatrichtlijn, waarin Natura 2000 werd geïntroduceerd. Uiteindelijk werd de EU Habitatrichtlijn, na intensieve onderhandelingen, aanvaard onder het Nederlands voorzitterschap van de Europese Unie. Het was diep in de nacht. De vlag ging uit in de EU Milieuraad in Brussel en – de dag erna – in Nederland. De reiziger die nu door Nederlands reist ziet diezelfde vlag, maar nu omgekeerd, langs vele wegen en op vele agrarische erven, als een landelijk protest tegen de stikstofmaatregelen aangekondigd door de Nederlandse regering in verband met de bescherming van Natura 2000-gebieden.
In een land als Spanje, eerst een verklaard tegenstander in de onderhandelingen over Natura 2000, wordt Natura 2000 nu verwelkomd door regio’s, en wordt er soms zelfs om een aanwijzing gevraagd. Dat merkte ik toen ik in December 2014 het EU congres “Natura 2000 in action!” in Barcelona voorzat, en luisterde naar speeches van regionale Spaanse vertegenwoordigers, die met veel trots vertelden over het aantal Natura 2000-gebieden op hun grondgebied.
Het kan verkeren.
Rob Wolters
16 November 2022
